چگونه با کودکان درباره‌ی «خشونت» صحبت کنیم؟
«خشونت» در دنیای امروز، کودکانِ ما را احاطه کرده است. در رسانه‌ها، جوامع و حتی در مدارس می‌توان ردی از خشونت را مشاهده کرد. کودکان در معرض تصاویر و رویدادهای اجتناب‌ناپذیری قرار می‌گیرند که ممکن است برای آن‌ها بسیار وحشتناک باشد. در جایگاه والدین، بهترین اقدامی که می‌توانیم برای کمک به فرزندان خویش در راستای مقابله با موضوعات خشونت‌آمیز انجام دهیم این است که همواره آمادگیِ صحبت کردن، ارائه‌ی اطلاعاتِ قابل‌اعتماد و دقیق و نهادینه کردن ارزش‌های اخلاقیِ خانواده در رابطه با مسائل خشونت‌آمیز را داشته باشیم.
نکات زیر به شما کمک می کنند تا از طریق صحبت کردن با فرزندان خود، روش کنار آمدن با خشونت را برای آن‌ها تشریح کنید:
۱- همواره فرزندان خود را ترغیب کنید تا در رابطه با دیده‌ها و شنیده‌های خود صحبت کنند
سعی کنید خود را با احساساتِ فرزندتان وفق دهید و او را ترغیب کنید تا درباره‌ی دیده‌ها و شنیده‌های خود صحبت کند. شما می‌توانید از طریق طرح کردنِ برخی از سوالات، برای شروع مکالمه با فرزند خویش پیش‌قدم شوید؛ سوالاتی از قبیل:
- آیا می‌توانی نظرت را در مورد این برنامه‌ی تلویزیونیِ ترسناکی که همین حالا آن را کنار یکدیگر تماشا کردیم، بیان کنی؟
- پس از تماشای مجروح شدنِ این همه انسان، چه احساسی داری؟ من برای ظلمی که در قبال آن‌ها صورت می‌گیرد، بسیار متاسفم؛ نظر تو چیست؟
پس از طرح چنین سوالاتی، در نظر داشته باشید که مکالمه‌ی شما به کجا ختم می‌شود. فرزندان شما، هنگام صحبت کردن در مورد احساسات خود حسِ بهتری خواهند داشت. شما از طریق این راهکار می‌توانید بار سنگینِ مواجهه‌ی تک‌نفره با ترس‌ها را از روی دوش کودکان بردارید. اگر کودک شما هنگام رویارویی با مسائلِ خشونت‌آمیز، احساس افسردگی، عصبانیت یا آزار و اذیت می‌کند، چیزی که در این راستا بسیار اهمیت دارد آن است که به او اطمینان دهید دوستش دارید و سعی کنید در مورد نگرانی‌هایش با او صحبت کنید.
اگر کودک شما رفتارهای خشونت‌آمیز دارد یا قربانی خشونت به حساب می‌آید، بهتر است فضایی امن برای ابراز احساساتِ او فراهم کنید. به شنیده‌های فرزندتان در مدرسه پی ببرید و در صورت لزوم اطلاعات واقعی را در اختیار آن‌ها قرار دهید تا هرگونه تصور غلط را از بین ببرید.
متناسب با سن کودکان به آن‌ها اطلاعات بدهید و کلیه‌ی جوانبِ رویدادها را در نظر بگیرید. به کودک خود توضیح دهید که با وجود اینکه گاهی اوقات اتفاقاتِ دهشتناکی برای انسان‌ها رخ می‌دهد، اما در اکثر مواقع، مردم بدون هیچ آسیبی روزِ خود را سپری می‌کنند.
۲- قرار گرفتن در معرض خشونت را محدود کنید
تحقیقات ثابت کرده‌اند کودکانی که تصاویر خشونت‌بارِ متعددی را از طریق تلویزیون، فیلم یا بازی‌های ویدیویی تماشا می‌کنند، نسبت به دیگران احساس امنیت کمتری دارند. در چنین شرایطی ممکن است قُبحِ خشونت نزد کودکان فرو بریزد.
سعی کنید با فرزندان‌تان صمیمی باشید و در مورد مشاهدات و فعالیت‌های مشترک با یکدیگر صحبت کنید. به عنوان مثال، به فرزندان خود یادآور شوید که آن قهرمانانی که در تلویزیون مشاهده می‌کنند- مانند سیلوستر استالونه و آرنولد شوارتزنگر- تنها در حال ایفا یک نقش هستند و اگر قرار بود این افراد در زندگی واقعی نیز چنین رفتاری می‌کردند، در نهایت با دردسرهای بزرگی مواجه می‌شدند.
ارزش‌های اخلاقیِ خود را با کودکانِ خویش در میان بگذارید. به‌عنوان مثال، به آن‌ها بگویید: «خشونت برای من یک عامل سرگرم‌گننده به حساب نمی‌آید. من به‌خوبی می‌دانم که بازی‌ها و فیلم‌ها واقعی نیستند، اما هنگامی که انسان‌ها در زندگیِ واقعی و به‌واسطه‌ی خشونت، متحمل آسیب‌های جدی می‌شوند، برای کلیه‌ی افرادِ درگیر با آسیب‌های مذکور، عمیقا ناراحت می‌شوم.»
تماشای اخبار و فیلم‌ها با یکدیگر، باعث می‌شود که تبعاتِ خشونت تشدید شوند. از این رو، یکی از روش‌های کاهش آثار منفیِ ناشی از اخبار خشونت‌آمیز، محدود کردن تماشای تلویزیون یا روی آوردن به برنامه‌های تلویزیونیِ مفید است.
در حضورِ یکدیگر، در اینترنت به گشت‌و‌گذار بپردازید و در این راستا، سایت‌های سرگرم‌کننده و مناسب را انتخاب کنید. بر نحوهی قرارگیریِ فرزندتان در معرضِ انواع‌ِ رسانه‌ها نظارت داشته باشید. در صورت لزوم و در جهت مسدودسازیِ مطالب نامناسب در اینترنت و تلویزیون، به نصبِ ابزارهای نظارتی بپردازید. همچنین، به توضیحات و رتبه‌بندی‌های ارائه‌شده برای فیلم‌ها و برنامه‌های تلویزیونی دقت و مطابق با آن‌ها عمل کنید.
۳- به فرزندتان قوت قلب ببخشید
کودکانی که شاهد یا شنونده‌ی اعمالِ خشونت‌آمیز هستند، ممکن است وحشت‌زده و مضطرب شوند که نکند اتفاقِ مشابهی برای خودِ آن‌ها یا یکی از عزیزانشان رخ دهد. همواره به کودکِ خود اطمینان دهید که او در امان است و افراد زیادی وجود دارند که از او مراقبت می‌کنند. برای مثال، می‌توانید از طریق ارائه‌ی برخی از گزینه‌ها، این قوت قلب را به فرزندان‌تان ببخشید که در صورت عدم حضور در خانه و احساس ناامنی چه کار‌هایی می‌توانند انجام دهند؛ مثلا رفتن پیش یک بزرگسال و قابل‌اعتماد، یک معلم یا دوستِ خانوادگی.
به آن‌ها یادآوری کنید که همواره و در هر شرایطی می‌توانند راجع به ترس‌های خود با شما گفتگو کنند. در مورد نیروهای «پلیس» صحبت و تاکید کنید که آن‌ها چه کار خارق‌العاده‌ای در زمینه‌ی برخورد با این نوع مشکلات و حفظ امنیت جامعه انجام می‌دهند!
برای کمک به کاهش ترس و اضطراب کودکانِ خود، یک محیط سازگار و حمایت‌گر فراهم کنید.
۴- بر موضع خود پافشاری کنید
آن دسته از ارزش‌های اخلاقی که قصد دارید آن‌ها را به فرزندانِ خود القا کنید، باید کاملا روشن و باثبات باشند. سعی کنید در دام این جملاتِ فریبنده که «همه‌ی افراد این کار را انجام می‌دهند» یا «هر فردی مجاز است که این صحنه‌ها را تماشا کند» گرفتار نشوید. شما باید به فرزندان خود توضیح دهید که به چه علت خشونت را در خانه‌ی خود مجاز نمی‌دانید تا آن‌ها از این طریق بتوانند پذیرای تصمیمِ شما باشند. برای مثال ممکن است بگویید: «من و پدرت با گزارشی که این برنامه‌ی تلویزیونی نشان می‌دهد، موافق نیستیم. زیرا تماشای خشونت، لذت‌بخش نیست و ما چنین چیزی را در خانواده‌ی خود تحمل نمی‌کنیم.»
۵- به فرزندان خود اجازه دهید تا با معیارهای شما آشنا شوند
با کودکان‌تان در مورد تمسخر دیگران و حدو‌حدودِ آن صحبت کنید. به آن‌ها بگویید: «مسخره کردنِ دیگران، می‌تواند نوعی قلدری باشد و ممکن است از آن چیزی که شما قصدِ آن را دارید، فراتر رود. بنابراین ما در خانواده‌ی خود قلدری یا خشونت را تاب نمی‌آوریم.»
اگر فرزند شما، نسبت به دیگران رفتاری خشونت‌آمیز دارد، او را با تکنیکِ تایم اوت (وقفه‌ی کوتاه) یا ترفند انضباطی مدنظرِ خود، مواجه سازید.
تکنیک «تایم اوت» یا «وقفه‌ی کوتاه» که اغلب آن را به‌عنوان یک روش محروم‌سازیِ اجتماعی می‌شناسیم، یک روش اصلاحِ رفتار است که شامل جدا کردن موقتِ فرد از محیطی است که در آن مرتکب رفتار غیرقابل‌قبولی می‌شود. هدف از این تکنیک، دور کردن فرد از محیطی است که لذت‌بخش است و رفتار مخرب را تقویت می‌کند؛ بنابراین ما از طریقِ این محرومیت و جداسازی، به خاموشی رفتار مخرب کمک می‌کنیم. تایم اوت یک روش آموزشی و والدگری است که توسط اکثر متخصصانِ کودک و روانشناسانِ رشد به‌عنوان یک روش موثرِ تربیتی توصیه می‌شود. این تکنیک زمانی استفاده می‌شود که کودک با یک رفتار مخرب، به خودش، به دیگری یا به محیط آسیب برساند. مانند زمانی که کسی را کتک می‌زند، وسایل را پرتاب می‌کند، جیغ می‌زند، قشقرق برپا می‌کند و… در چنین موقعیت‌هایی، ما کودک را از آن محیط دور و به یک محیط دیگر منتقل می‌کنیم. توصیه می‌شود که یک مکان از قبل برای زمان تایم اوت در نظر گرفته شود و هر بار از مکان جدیدی استفاده نشود. پس از انجام ترفندهای مدنظر خود و آرام شدنِ کودک، از او بپرسید که علت این رفتارها چیست؟ سعی کنید از طریق همکاری با یکدیگر و با استفاده از کلمات، راهکاری مسالمت‌آمیز و عاری از خشونت برای حل مشکلات بیابید.
۶- ابزارهایی برای مقابله با احساسات ارائه کنید
سعی کنید روش‌هایی را پیشنهاد دهید که اگر فرزندتان مستعد خشونت است، بتواند به‌راحتی با احساساتِ خود کنار بیاید. بر اهمیتِ به‌‌کارگیری کلمات و دوری از درگیری‌های فیزیکی تاکید کنید. به‌عنوان مثال، می‌توانید به فرزندتان بگویید: «وقتی یکی از دوستانت اسباب‌بازیِ تو را می‌گیرد، ابتدا می‌توانی با روی خوش از او درخواست کنی که آن را به تو برگرداند. اگر این روش موثر نبود، می‌توانی از اتاق خارج شوی و با یک اسباب‌بازی دیگر مشغول بازی شوی. نادیده گرفتن و عدم ایجاد حساسیت نسبت به رفتار دوستت ممکن است باعث شود که او در دفعات بعدی آن را رفتار را تکرار نکند.»
همچنین می‌توانید به فرزند خود بگویید: «در شرایط مشابه، چند نفس عمیق بکش, پیشِ من بیا و در مورد اتفاق مذکور با من گپ بزن. زیرا اگر در مورد آن اتفاق صحبت کنی، قطعا احساس بهتری خواهی داشت.»
۷- در مورد گروه‌ها صحبت کنید
هر زمان که فرصتی پیش آمد، با فرزند خود در مورد چراییِ تشکیل باند یا اِکیپ توسط بچه‌ها، صحبت کنید. بخشی از کودکان احساس می‌کنند که همواره باید به یک گروهِ خاص تعلق داشته باشند و ممکن است دیگران از این طریق، از آن‌ها حمایت کنند. سعی کنید به دانسته‌های کودک‌تان در مورد باندها یا اکیپ‌ها پی ببرید و از میزان آشناییِ آن‌ها نسبت به این موضوع، در راستای روی آوردن به بحث و نتیجه‌گیریِ بیشتر استفاده کنید.
به کودکان توضیح دهید که بسیاری از بچه‌های حاضر در باند‌های خراب‌کار، در نهایت خودشان آسیب بیشتری می‌بینند و حتی ممکن است در مواجهه با موقعیت‌های خطرناک، جان خویش را به خطر بیندازند. پس کودکانِ عاقل، افرادی را برای دوستی انتخاب می‌کنند که بتوانند با آن‌ها سرگرم شوند و همچنین از یکدیگر مراقبت کنند.
۸- به فرزندان خود آموزش دهید
به فرزندان خود انتخاب‌هایی ارائه دهید و آن‌ها را به‌نحوی آماده کنید تا به‌خوبی متوجه شوند که در صورتِ قرارگیری در موقعیت‌های ناامن، چه اقدامی باید انجام دهند. به‌عنوان مثال، اگر کودک شما در مدرسه یا روی صندلیِ دوست خود، یک سلاح سرد یا گرم را مشاهده کرد، هرگز نباید به آن دست بزند و در درجه‌ی اول، باید از آن سلاح دور شود و به‌سرعت موضوع را به یک فرد بزرگسال منتقل کند؛ زیرا از این طریق می‌تواند از امنیت خود و دوستانش حفاظت کند.
اگر به نظر می‌رسد که کودکی دیگر به کودک شما پیله کرده است، به فرزند خود توضیح دهید که افرادِ قلدر عمدتا از چیزی ناراضی هستند و از طریقِ «پیله کردن به دیگران» سعی می‌کنند احساسِ بهتری داشته باشند؛ از این رو کودکان باید بدانند که فرد قلدر، با مشکلات متعددی دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند. بنابراین فرزندان خود را ترغیب کنید که هرگز اجازه ندهند یک فرد قلدر، آن‌ها را تا سطحِ خویش تنزل دهد و به تحریکِ آن‌ها بپردازد. در مواجهه با یک فردِ قلدر، کافی‌ست آرامش خود را حفظ کنند و سپس جمله‌ای شبیه به «من با شما بحث‌و‌دعوایی ندارم» به زبان بیاورند. به فرزندان خود یادآوری کنید که آن‌ها ابدا مجبور نیستند که به‌تنهایی با چنین موقعیت‌هایی مقابله کنند و بهتر است شما را به‌عنوان پشتیبان در کنار خود بدانند تا در صورت پیچیدگی اوضاع، به شما امکان مداخله بدهند.
۹- بر نحوهی رفتار خود کنترل داشته باشید
نحوهی برخورد خود را با تعارضات، مورد بررسی قرار دهید و آگاه باشید که فرزندتان از شما می‌آموزد و ممکن است همان رفتارهای شما را الگوبرداری کند. از خودتان بپرسید که چگونه به یک بحث‌و‌جدل پایان می‌دهید؟ یا اینکه هنگام عصبانیت، چگونه برخورد می‌کنید؟
توجه داشته باشید که اگر قصد دارید فرزندتان از خشونت دوری کند، خودِ شما نیز باید رفتار درستی را الگوبرداری کنید.
۱۰- به دنبال حمایت باشید.
اگر احساس می‌کنید به آگاهی و کمکِ بیشتری احتیاج دارید، بهتر است از پزشک، کودک‌درمانگر، اعضای جامعه و دیگر والدین کمک بگیرید.
منبع مقاله
https://childdevelopmentinfo.com/how-to-be-a-parent/communication/talk-to-kids-violence/
مترجم: مجید صادق‌حسینی