چگونه استرسِ خوب عملکرد مغز را بهبود می‌بخشد؟

استرس خوب، استرسِ کمتر شناخته شده

تورم اقتصادی، کووید-۱۹، جنگ‌های بین‌المللی، عدم قطعیتِ جهانی تنها بخشی از مسائلی هستند که باعث ایجاد استرس برای مردم در سراسر جهان می‌شوند. در واقع، حدودِ هفتاد درصد از بزرگسالان در ایالات متحده می‌گویند که از زمانِ شروعِ همه‌گیری، استرسِ شدید را تجربه کرده‌اند. استرسِ مزمن می‌تواند باعث مشکلات شدید جسمی، ذهنی و عاطفی شود.

اما آیا می‌دانستید انواعی از استرس وجود دارند که می‌توانند برای شما مفید واقع شوند؟

فلیس مارتین وسرپرست مشاور حرفه‌ایِ موسسه‌ی NeuroCoach  (1) و  NeuroLeader(2) توضیح می‌دهد که فشار روانیِ مثبت، چیزِ بسیار خوبی است و می‌تواند یک کارِ تازه را آغاز کند، اتفاقی هیجان‌انگیز یا نقل مکان به خانه‌ای جدید را به دنبال داشته باشد؛ این یک استرسِ خوب به حساب می‌آید!

استرسِ خوب، ممکن است به بدن، در دفاع مقابلِ آسیبِ اکسیداتیو (3) که بر ظهور پیری و بیماری اثرگذار است یاری برساند. طبقِ مطالعه‌ی منتشر‌شده‌ی جدیدی، این نوع استرس می‌تواند عملکرد مغز را بهبود بخشد و حتی احتمالِ ابتلا به بیماری‌های روانی را به حداقل برساند.

ما به این موضوع می‌نگریم که استرس خوب، چگونه می‌تواند خطر مشکلات سلامت روان را کاهش دهد و چگونه قادر است در برابر موقعیت‌های استرس‌زای آینده، به حفاظت بپردازد.

تایج کلیدی مقاله

• استرسِ کم تا متوسط، ​​می‌تواند به‌عنوان واکسنی در مقابل مشکلات سلامت روان و استرسِ آینده عمل کند.
• برخی از انواع استرس به عملکرد شناختی کمک می‌کنند.
• استرسِ خوب اگر به‌درستی مدیریت نشود، می‌تواند به استرسِ بد مبدل شود.

تحقیقات درباره استرس خوب

محققانِ دانشگاه جورجیا داده‌های پروژۀ نقشه‌ی اتصالات عصبی مغز انسان (Human Connectome) (4) را مورد مطالعه قرار دادند. آن‌ها اطلاعاتِ هزار و دویست جوان را که به پرسشنامه‌ای پاسخ داده بودند، گردآوری کردند؛ پرسشنامه‌ای که بیانگرِ سطح استرس آن‌‌ها و همچنین تاثیرِ استرس در زندگیشان بود. محققان همچنین توانایی‌های عصبی-شناختیِ شرکت‌کنندگان از جمله یادگیری و حافظه، توجه و تمرکز و توانایی جابه‌جایی بینِ وظایف را مورد بررسی قرار دادند.

آن‌ها توانستند بین سطوح استرس و عملکرد مغز ارتباط برقرار کنند. استرسِ کم تا متوسط می‌تواند فرد را از نظر شناختی تقویت کند، میزانِ تاب‌آوری را بهبود بخشد و حتی به‌عنوان سدی در برابرِ مشکلات روانی عمل کند.

بیشترِ تحقیقات در مورد استرس و ناملایمات، روی تاثیر منفیِ آن‌ها بر افراد متمرکز است. اساف اوشری- دکتر و دانشیارِ توسعه‌ی انسانی و علم خانواده در دانشگاه جورجیا در قالبِ مطالعه‌ای که خود، نویسنده‌‌ی اصلی آن ‌است خاطر نشان می‌کند: اگرچه استرس، عمدتا مضر است، اما این احتمال وجود دارد که برخی از مزایای حمایتی را برای عملکرد شناختی و سلامت روان به دنبال داشته باشد که این امر ممکن است در مقابله‌ی ما با استرسِ آینده، یاری‌رسان باشد.

درحالی‌که این مطالعه بر اساسِ گروه بزرگی از شرکت‌کنندگان انجام نشده است، اما بینش ارزشمندی را در مورد مزایای نوعِ مناسبِ استرس ارائه می‌دهد.

دکتر اوشری خاطرنشان می‌کند: سطوحِ پایین‌ترِ استرس، با افزایش سطح عملکرد شناختی (به عنوان مثال: حافظه‌ی فعال) در ارتباط است؛ درحالی‌‌که سطوح بالای استرس، با کاهش سطح عملکرد شناختی مرتبط است که این آغازی برای یک فرآیندِ مضر محسوب می‌شود. نتایج این مطالعه، یک تمایزِ مهم را مورد تاکید قرار می‌دهند: انواع مختلفِ استرس، نتایج بسیار متفاوتی را بر عملکرد ذهنی افراد و سلامت روانِ آن‌ها ایجاد می‌کند.

استرس خوب در برابر استرس بد

همه‌ی ما در مقطعی از زندگی خود، استرس را تجربه می‌کنیم. اجتناب از استرس غیرممکن است؛ حتی اگر مثبت باشد. استرسِ خوب می‌تواند چیزی شبیه عصبی بودن قبل از امتحان، یا آماده شدن برای یک سخنرانیِ بزرگ در محل کار باشد. این نوع استرس می‌تواند به افزایشِ هوشیاری و عملکردِ بهتر منجر شود و حتی حافظه را دقیق‌تر کند.

اما این استرسِ مفید حتی در شرایط مشابه می‌تواند به‌سرعت زیان‌آور شود. نقل مکان به یک خانه‌ی جدید، یک اتفاق مثبت و هیجان‌انگیز است؛ اما اگر هر سال در حالِ جابه‌جایی یا مجبور به جابه‌جایی هستید، آن دسته از عواملِ اضافی، خود می‌توانند منجر به خلقِ یک موقعیت استرس‌زای منفی شوند.

مارتین توضیح می‌دهد: اگر من همواره مضطرب باشم، بی‌تردید از نظر جسمانی تاثیراتی را متحمل خواهم‌ شد؛ ممکن است دچارِ مشکلات معده، تپش قلب، تعریق یا حمله‌ی پانیک شوم. یک چیزِ خوب می‌تواند به چیزی استرس‌زا تبدیل شود.

(تاکنون) تحقیقات گسترده‌ای در مورد آثارِ مضر استرس‌ از جمله افسردگی، اضطراب، خستگی، فشار خون بالا و مشکل در تمرکز انجام شده است. با این حال تجربه‌ی استرسِ خوب، ممکن است به‌عنوان یک محافظ در برابر برخی از این اثرات عمل کند.

استرس خوب به‌عنوان یک واکسن عمل می‌کند

کارشناسان می‌گویند که استرسِ متوسط ​​و قابل‌کنترل می‌تواند به‌عنوانِ روشی محافظتی در برابر عوامل استرس‌زای آینده عمل کند. عملکردی شبیه واکسن که بدن را با تحملِ موردنیاز، در برابر استرس شدیدتر در آینده تجهیز می‌کند.

انواع خاصی از استرس در سطوحِ پایین تا متوسط ​​می‌توانند به افراد در جهت آماده‌سازی، بازشناسی و ایجادِ ظرفیت در راستای تاب آوردنِ استرس آینده کمک کنند و منجر به یادگیری و هوشیاری ما در مورد آینده شوند.

از سر گذراندن موفقیت‌آمیزِ یک رویدادِ استرس‌زا همچنین می‌تواند اعتماد به نفستان را در مواجهه با عوامل استرس‌زا‌ی جدید تقویت کند؛ این بخشی از تاثیرِ مثبت بر عملکرد مغز به حساب می‌آید.

مارتین توضیح می‌دهد: «این (فرآیند) به ما کمک می‌کند تا یک داستان یا ساختارِ روایی در هیپوکامپ -بخش حافظه‌مان- خلق کنیم و این، بازخورد مثبتی به ما می‌بخشد.» مارتین می‌گوید: «این (فرآیند) ادراکاتِ ما را متحول می‌کند و دیدِ ما از خودمان و دیدِ ما به دیگران را تغییر می‌دهد.»

موفقیت در هر نوعِ چالش‌برانگیزش، تنها انگیزه‌ای است که فرد ممکن است برای غلبه بر استرسِ دشوارتر در آینده، به آن نیاز داشته باشد؛ این، مسیرِ ایده‌آلی را در راستای نگاهِ مثبت به نوعِ درست استرس ارائه می‌دهد.

فلیس مارتین نتیجه می‌گیرد: مقابله‌ی مستقیمِ ما با استرس در برخی مقاطع زمانی، باعث می‌شود احساسِ قدرت کنیم و این به ما، دوپامینِ مثبت آن پاداشِ شیمیاییِ مثبت را می‌بخشد؛ زیرا ما می‌دانیم که توانایی انجام این کار را داریم و این احساسی عالی و کم‌‌نظیر است.

این چه معنایی برای شما دارد؟

جامعه به ما می‌گوید که استرس، بد است و به طور مداوم بر تاثیرِ منفی آن تمرکز می‌کند. اما همان‌طور که این مطالعه نشان می‌دهد، انواع خاصی از استرس می‌تواند شما را در برابر موقعیت‌های استرس‌زا در آینده تقویت کند و به جلوگیری از شکل‌گیریِ چالش‌های سلامت روان کمک کند. میزان کمی از نوعِ درستِ استرس می‌تواند برای شما مفید باشد.

منبع مقاله:

https://www.verywellmind.com/good-stress-helps-brain-functioning-6501161

مترجم: مجید صادق‌حسینی

• [۱]: موسسه‌ی NeuroCoach مربیگریِ مبتنی بر علوم اعصاب را هم برای مشاغل و هم برای افراد در سراسر جهان ارائه می‌‌دهد. م.
• [۲]: موسسه‌ی NeuroLeadership برنامه‌هایی را بر اساس اصول علمی ایجاد می‌کند که برای نشان دادن چگونگی یادگیری مغز، واکنش به تغییرات، تنظیم احساسات، حل مشکلات و تعامل با دیگران به کار گرفته می‌شوند. م.
•  [۳]: Human Connectome Project یا پروژه‌ی نقشه‌ی اتصالات عصبی مغز انسان، نقشه‌ی شبکه‌ای از اتصالاتِ مغزی را فراهم می‌آورد که حقایقی را در زمینه اتصالات ساختاری و عملکرد نواحی مختلف مغز افرادِ سالم، آشکار می‌کند. همچنین داده‌های حاصل از این پروژه، تحقیقات موجود در زمینه‌ی اختلالات مغزیِ ناشی از اوتیسم، آلزایمر، اسکیزوفرنی، خوانش‌پریشی را تسهیل می‌کند. م.
• [۴]: آسیب اکسیداتیوِ ناشی از استرس در بدن، زمانی اتفاق می‌افتد که تعادل بین فعالیتِ‌ رادیکال‌های آزاد و فعالیت آنتی‌اکسیدان‌ها بر هم می‌خورد.