هیپوکندریا (خودبیمارانگاری) چیست؟

«هیپوکندریاک» یا «خودبیمارانگار» به افرادی اطلاق می‌شود که همواره با این ترس زندگی می‌کنند که یک مشکل پزشکی جدی، اما تشخیص‌داده‌نشده دارند. آن‌ها حتی با نتایج مناسبِ آزمایش‌های تشخیصی قانع نمی‌شوند و همچنان معتقدند که بیمار هستند. افرادِ هیپوکندریاک، از واکنش‌های بدنی که اکثر مردم آن‌ها را واکنش‌های بدیهی می‌دانند، اضطراب شدیدی دریافت می‌کنند. برای مثال، آن‌ها ممکن است باور داشته باشند که حتی یک عطسه می‌تواند نشانه‌ی ابتلا به یک بیماری وحشتناک باشد. هیپوکندریا، سالانه حدود 5 درصد از مراقبت‌های پزشکیِ سرپایی را شامل می‌شود. سالانه بیش از دویست هزار نفر با هیپوکندریا (که به آن اختلال اضطراب بیماری نیز گفته می‌شود) تشخیص داده می‌شوند.

علائم هیپوکندریا چیست؟

هیپوکندریا یک اختلال سلامت روان است که معمولا در اوایل دوران بزرگسالی آغاز می‌شود. فردِ هیپوکندریاک یا خودبیمارانگار، ممکن است پس از بیماری یا مرگِ آشنایانِ فرد به دلیل یک بیماری جدیِ پزشکی، ظاهر شود. حدود دو‌سوم از افرادِ هیپوکندریاک دارای یک اختلال روانپزشکی همزمان هستند؛ اختلالاتی از قبیل اختلال پانیک، وسواس فکری-عملی (OCD) یا افسردگی عمده.

علائم هیپوکندریا، بسته به عواملی مانند استرس، سن و اینکه آیا فرد در حال حاضر دلواپسی شدید دارد یا خیر، می‌تواند متفاوت باشد. این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• چک کردن دائمیِ خود برای یافتن هر نشانه‌ای از بیماری
• ترس از این که هر چیزی از جمله آبریزش بینی تا صدای غُرغُر در روده، باید نشانه یک بیماری جدی باشد.
• مراجعه مکرر به پزشک
• در نقطه‌ی مقابل، اجتناب از پزشک (به خاطر ترس از این موضوع که پزشک متوجه شود آن‌ها به یک بیماری هولناک یا جدی مبتلا هستند.)
• صحبت کردن بیش از حد درباره‌ی سلامتی‌شان
• صرف زمان فراوان برای تحقیق اینترنتی درباره‌‌ی علائم خود
• افراد هیپوکندریاک ممکن است تنها روی یک مقوله تمرکز کنند: یک بیماری خاص مانند سرطان یا بخش خاصی از بدن (مانند ریه‌ها در هنگام سرفه کردن)… آن‌ها ممکن است از هرگونه بیماری واهمه داشته باشند یا ممکن است روی یک بیماریِ رو به‌گسترش متمرکز شوند. (به‌عنوان مثال: آن‌ها در طول فصل آنفولانزا، ممکن است معتقد باشند که یک بالا کشیدن آب بینی به این معناست که در حال ابتلا به آنفولانزا هستند.)
• افرادِ خودبیمارانگار، حتی با انجام آزمایش‌های پزشکی و منفی شدنِ نتایج، باز هم قانع نمی‌شوند و همچنان نگران هستند که احتمالا مشکلی وجود داشته که در آزمایش‌ آن‌ها تشخیص داده نشده است و احتمالا کسی نمی‌تواند آن مشکل را پیدا و درمان کند.
• افراد هیپوکندریاک، همواره از مکان‌ها‌ یا کسانی که می‌ترسند باعثِ بیماری‌شان شوند، دوری می‌کنند.

در واقع، «هیپوکندریا» یا «اضطراب سلامتی» می‌تواند علائم خاصِ خود را داشته باشد؛ زیرا فرد ممکن است به علت اضطراب شدید خود، دچار معده‌درد، سرگیجه یا انواع دردهای جسمانی شود. در واقع، اضطرابِ ناشی از بیماری می‌تواند زندگیِ یک فردِ خودبیمارانگار را تا حد زیادی تحت‌تاثیر قرار دهد؛ تا حدی که نگرانی و زیستن همراه با ترس، به‌قدری استرس‌زا باشد که فرد را دچار ناتوانی کند.

چه چیزی باعث ایجاد خودبیمارانگاری می‌شود؟

اگرچه در حقیقت، دلیل دقیقی وجود ندارد، اما چیزی که ثابت شده این است که در خانواده‌ی یک فرد مبتلا به اضطراب بیماری، به احتمال زیاد یک فرد هیپوکندریاکِ دیگر نیز وجود داشته است. فرد مبتلا به اضطراب سلامتی ممکن است یک بیماری جدی را پشت سر گذاشته باشد و به همین علت بابت تکرار آن تجربه‌ی وحشتناک، واهمه داشته باشد. این افراد ممکن است تحت فشارهای شدید زندگی باشند یا در دوران کودکی، یک بیماری جدی را تجربه کرده باشند. احتمال دیگری که وجود دارد این است که یک فرد خودبیمارانگار، ممکن است از یک بیماری روانی رنج ببرد که هیپوکندریا نیز بخشی از آن است.

چگونه می‌توان هیپوکندریا را درمان کرد؟

در اغلب مواقع، زمانی که فرد با علائم اولیه و جزئی، به‌طور مکرر نزد پزشک خود می‌رود، پزشک آن را جدی نمی‌گیرد و ممکن است او را یک «بیمارِ مشکل‌آفرین» تلقی کند تا اینکه او را فردی بداند که صادقانه نگران سلامتی خود است. بدتر از آن، برخی از پزشکان از ترسِ فرد، سوء‌استفاده می‌کنند و ممکن است آزمایش‌های غیرضروری را تنها با هدف جلب رضایت بیمار انجام دهند. آمار نشان می‌دهد که سالانه بیش از بیست میلیارد دلار صرف مداخله‌های درمانی و معاینات غیر‌ضروری می‌شود.

روش‌های بهبودِ فردی در قبال هیپوکندریا می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• آموختن تکنیک‌های مدیریت استرس و تمدد اعصاب
• خودداری از جستجوی اینترنتی برای اطلاع از طیف وسیعی از احتمالات موجود که ممکن است با علائم شما مرتبط باشد.
• تمرکز بر فعالیت‌های خارج از خانه؛ از قبیل سرگرمی‌ها یا فعالیت‌هایی که از انجام آن‌ها لذت می‌برید.
• پرهیز از الکل و مصرف تفریحیِ مواد مخدر که می‌تواند باعث افزایش اضطراب شود.
• تلاش برای پذیرفتن این موضوع که علائم فیزیکی شما همواره‌ی نشانه‌ی یک اتفاق شوم نیستند؛ بلکه این علائم ممکن است فقط تجربیات حسی یا احساسات طبیعی بدن باشند.
• ایجاد یک برنامه برای مراجعه‌ی منظم به «پزشک مراقبت‌های اولیه» برای گفتگو در مورد دغدغه‌های سلامت خود، تعیین حد واقع‌بینانه برای انجام آزمایش‌های پزشکی و ارجاع به متخصص

درمان‌های تخصصی برای هیپوکندریا عبارتند از

• درمان شناختی-رفتاری (CBT): این نوع درمان برای کاهش ترس بیماران بسیار مفید است. افراد، در قالب درمان CBT می‌آموزند که آن دسته از باورهای غلطی را که باعث ایجاد اضطرابِ آن‌ها می‌شود، تشخیص دهند و درک کنند. بر اساس تحقیقات، CBT به‌خوبی به افراد هیپوکندریاک می‌آموزد که چه چیزی باعث تحریک رفتار آن‌ها می‌شود و از طریق ارائه‌ی مهارت‌های مقابله‌ای، به مدیریت این محرک‌ها کمک می‌کند.
• مدیریت استرس رفتاری» یا «مواجهه‌درمانی» ممکن است در زمینه‌ی درمان هیپوکندریا مفید باشد. روانشناسان، در قالب مواجهه‌درمانی، محیطی امن ایجاد می‌کنند که در آن افراد را در معرض چیزهایی قرار می‌دهند که از آن‌ها واهمه دارند و از آن‌ها اجتناب می‌کنند. این نوع قرارگیری در معرض اشیا، فعالیت‌ها یا موقعیت‌های ترسناک در یک محیط امن، به کاهش ترس و اجتناب، کمک می‌کند.
• روان‌پزشکان بعضا برای درمان هیپوکندریا به تجویز برخی داروها، مانند داروهای ضد افسردگی روی می‌آورند.

لازم به ذکر است که بسیاری از مبتلایان به خودبیمارانگاری، تمایلی به تاییدِ نقش «اضطراب» در علائمِ خود ندارند. این موضوع باعث می‌شود که آن‌ها چندان به دنبال مراجعه به یک متخصص بهداشت روان نباشند. افراد خودبیمارانگار، غالبا به‌قدری در برابر این مسئله مقاومت به خرج می‌دهند که نقش‌ عزیزان‌شان برای کمک به آن‌ها و توضیح درباره‌ی اهمیت درمان برای آن‌ها بسیار ضروری خواهد بود.

منبع مقاله

‏https://www.centerforanxietydisorders.com/hypochondriac-signs/

مترجم: مجید صادق‌حسینی