هنگامی که بیماران و اعضای خانواده‌ی آن‌ها در حال جدال با سرطان هستند، به احتمال فراوان با احساس افسردگی نیز دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند. در چنین شرایطی، احساس غم و اندوه طبیعی است؛ از آن جهت که رویاها، برنامه‌ها و آینده‌ی بیمار ممکن است در هاله‌ای از ابهام باشد. اما اگر این احساس غم، برای مدت طولانی ادامه یافت و بیمار را در انجام فعالیت‌های روزمره‌ی خود با مشکل روبرو ساخت، آنگاه تمام این نشانه‌ها می‌توانند دلیلی برای نگرانی باشند.
«افسردگی» می‌تواند خفیف، مقطعی و همراه با دوره‌های ناراحتی باشد یا اینکه از شدت و مدت‌‌زمان بیشتری برخوردار باشد. نوع شدیدترِ افسردگی، غالبا «افسردگی ماژور» یا «افسردگی بالینی» نامیده می‌شود.
افسردگیِ ماژور (عمده) یا افسردگی بالینی، عملکرد و پیروی از برنامه‌های درمانی را برای فردِ بیمار دشوار می‌سازد. افسردگی در ۲۵ درصد از بیماران مبتلا به سرطان رخ می‌دهد؛ اما امکان مدیریت آن وجود دارد. افرادی که در گذشته افسردگی را تجربه کرده‌اند، پس از تشخیص سرطان با احتمال بیشتری به افسردگی مبتلا می‌شوند.
علائم افسردگی در بیماران مبتلا به سرطان
خانواده و دوستان فردِ مبتلا به سرطان که به علائم و نشانه‌های افسردگیِ او پی می‌برند، می‌توانند فرد را به دریافت کمک ترغیب کنند. علائم اضطراب یا پریشانی بعضا می‌تواند با افسردگی همراه باشد. در اینجا به چند نشانه اشاره شده که وجودِ آن‌ها در فرد بیمار می‌تواند به معنای نیاز به کمک تخصصی در راستای درمان افسردگی باشد:
- احساس ناراحتی مستمر، ناامیدی و پوچی (تقریبا هر روز و در اغلب ساعات)
- رنگ باختنِ علاقه یا لذت فرد بیمار نسبت به آن دسته از فعالیت‌هایی که زمانی از انجام آن‌ها لذت می‌بُرده است.
- کاهش وزن شدید (با فرض نبود رژیم غذایی) یا افزایش وزن
- تغییرات در روند خواب (نخوابیدن، زود بیدار شدن یا زیاد خوابیدن)
- خستگی شدید یا کاهش انرژی (تقریبا هر روز)
- اطرافیان متوجه شوند که شما بی‌قرار یا کم‌تحرک هستید. (تقریبا هر روز)
- احساس گناه، حقارت و درماندگی
- مشکل در تمرکز، یادآوری یا تصمیم‌گیری
- مرگ‌اندیشیِ دائمی، خودکشی یا اقدام به خودکشی
- نوسانات خلقیِ گسترده از افسردگی گرفته تا دوره های آژیتاسیون (بی‌قراری) و انرژی بالا
توجه داشته باشید که برخی از مشکلات فیزیکی مانند خستگی، کم‌اشتهایی و تغییرات خواب می‌توانند از عوارض جانبی درمانِ سرطان باشند و پس از پایان دوره‌ی درمانیِ سرطان نیز باقی بمانند. از تیم درمانی سرطانِ خود در مورد علل احتمالی این علائم و اینکه آیا افسردگی ممکن است عاملِ آن‌ها باشد یا خیر، سوال کنید.
مدیریت افسردگی
مدیریت افسردگی در افراد مبتلا به سرطان ممکن است شامل مراحلی مانند مشاوره، دارودرمانی، ترکیبی از هر دو و بعضا دیگر درمان‌های تخصصی باشد. این درمان‌ها به بهبود افسردگی و کاهش رنج منجر می‌شوند و به فرد مبتلا به سرطان کمک می‌کنند تا از کیفیت زندگی بهتری برخوردار باشد.
فرد بیمار در قبال افسردگی خود، چه کاری می‌تواند انجام دهد؟
- در رابطه با احساسات و ترس‌هایی که شما یا اعضای خانواده‌تان دارید، صحبت کنید. احساس غم، یاس و خشم اشکالی ندارد؛ اما این موضوع را به نزدیکان خود تحمیل نکنید. چیزی که اهمیت دارد این است که با دقت به حرف‌های یکدیگر گوش فرا دهید و توامان تصمیم بگیرید که برای حمایت از یکدیگر چه کاری می‌توانید انجام دهید؟ یکدیگر را ترغیب کنید، اما طرف مقابل را به صحبت کردن «وادار» نکنید.
- از گروه‌های حمایتی و مشاوره کمک بگیرید.
- از ذهن‌آگاهی، دعا، مدیتیشن یا دیگر حمایت‌های معنوی بهره ببرید.
- چند مرتبه در روز به انجام تمرینات «تنفس عمیق» و «تمدد اعصاب» بپردازید. (برای مثال، چشمان خود را ببندید، نفس عمیق بکشید، روی هر قسمت از بدن تمرکز کنید و آن قسمت را رها سازید. این تمرین را از انگشتان پا آغاز کنید و تا سر ادامه دهید. هنگامی که آرامش دارید، خود را در مکانی دوست‌داشتنی تصور کنید؛ مانند ساحلی که نسیم در آن می‌وزد یا یک دشت آفتابی.
- برای کنار آمدن با تغییرات رخ‌داده در زندگی‌تان، با یک مشاور متخصص گفتگو کنید.
- در مورد نحوه‌ی درمان افسردگی اطلاع کسب کنید.
مراقبان بیمار چه کاری می‌توانند انجام دهند؟
- با آرامش و بردباری از بیمار درخواست کنید تا در مورد ترس‌ها و نگرانی‌های خود صحبت کند. پیش از آمادگی کامل بیمار، او را به صحبت کردن وادار نکنید.
- احساسات بیمار یا خودتان را با دقت و بدون قضاوت درک کنید. اینکه به افکاری از جنس «خودتخریبی» اشاره و با آن‌ها مخالفت کنید، اشکالی ندارد.
- از بیان جملاتی همانندِ «تو می‌تونی» یا «مثبت فکر کن» خودداری کنید.
- با هم‌فکری تصمیم بگیرید که برای حمایت از یکدیگر، چه کاری می‌توانید انجام دهید.
- اگر ترس، اضطراب یا افسردگیِ بیمار از نوع شدید است، سعی نکنید او را از طریق استدلال کردن قانع کنید. در عوض، از فردی در گروه‌درمانی سرطان کمک بگیرید.
- فرد را در قالب فعالیت‌هایی که از آن‌ها لذت می‌برد، مشغول سازید.
- به یاد داشته باشید که «مراقبان بیمار» نیز ممکن است افسرده شوند. تمام این پیشنهادات ممکن است برای مراقبین نیز قابل‌استفاده باشد.
- پبرای مراقبت از خود زمان صرف کنید. با دوستان‌تان وقت بگذرانید یا کارهایی را انجام دهید که از آن‌ها لذت می‌برید.
- از طریق گروه‌درمانی یا مشاوره‌ی فردی از خود حمایت کنید.
در صورت وجود علائم زیر در بیمار، با ارائه‌دهنده‌ی خدمات سلامت روان یا تیم درمان سرطان تماس بگیرید
- افکار خودکشی دارد یا نمی‌تواند از اندیشیدن به «مرگ» رهایی یابد.
- به‌نحوی رفتار می‌کند تا شما را نگران امنیتِ خویش سازد.
- نمی‌تواند غذا بخورد یا بخوابد. همچنین به مدت چند روز نسبت به انجام فعالیت‌های معمولِ خود تمایلی ندارد.
- مشکلات تنفسی، تعریق یا احساس بی‌قراری دارد.
منبع مقاله
مترجم: مجید صادق‌حسینی