تعریف رضایت زناشویی
یکی از عواملی که به‌باشی روان‌شناختی و سلامت خانواده را در پی دارد، رضایت زناشویی است. به همین دلیل شناسایی رضایت در روابط زناشویی زناشویی و عوامل مرتبط و مؤثر بر آن اهمیت بالایی دارد. رضایت زناشویی حالتی روان‌شناختی است که در آن فرد متأهل از مزایا و هزینه‌های ازدواج با همسر خود خوشحال و راضی است. این یک ارزیابی ذهنی از تجربه یک فرد در ازدواج است و به نیازها، انتظارات و خواسته‌های فرد از رابطه بستگی دارد. رضایت زناشویی یک نگرش و ویژگی نسبتاً پایدار است که ارزیابی کلی فرد از رابطه را منعکس می‌کند. این ویژگی یک رابطه نیست، بلکه یک تجربه و نظر ذهنی است.
رضایت در روابط زناشویی می‌تواند تحت‌تأثیر عوامل مختلفی مانند شناخت، فیزیولوژی، الگوهای تعاملی، ویژگی‌های همسر، ویژگی‌های زناشویی، رویدادهای زندگی و تعهد معنوی باشد. رضایت زناشویی می‌تواند پیامدهای قابل‌توجهی برای رفاه و سلامت افراد متأهل و همچنین فرزندان و خانواده آنها داشته باشد. رضایت زناشویی نیز بسته به مرحله و مدت ازدواج می‌تواند در طول زمان تغییر کند.
علائم رضایت زناشویی
همان‌طور که اشاره شد شناسایی رضایت در روابط زناشویی از اهمیت بالایی برخوردار است. به همین منظور می‌توانیم با دانستن برخی از علائم آن در شناسایی آن بکوشیم. برخی از علائم و نشانههای احتمالی رضایت زناشویی در زیر آمده‌اند؛ دقت داشته باشید که این علائم جامع و قطعی نیستند و فقط نمونه‌های مشترک از نشانههای رضایت زناشویی هستند و ممکن است این نمونه‌ها از زوجی به زوج دیگر متغیر باشد.
- تعهد مادام‌العمر به ازدواج و همسر
- وفاداری به همسر و وفاداری جنسی
- احترام به همسر به‌عنوان یک دوست و همراه خوب
- میل به رضایت و حمایت از همسر
- تمایل به بخشش و بخشیده‌شدن
- ایمان به خدا و تعهد معنوی
- پیوندهای عاطفی مثبت
- همگامی بین سیستم‌های فیزیولوژیکی بدن
- روان‌رنجورخویی کم و توافق‌پذیری بالا
اهمیت رضایت زناشویی
همان‌طور که گفته شد رضایت زناشویی از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا می‌تواند بر رفاه و سلامت جسمی و روان‌شناختی همسران و فرزندان آنها تأثیر بگذارد. همچنین می‌تواند بر ثبات و کیفیت ازدواج و احتمال طلاق تأثیر بگذارد. در زیر به برخی از مزیت‌های رضایت زناشویی اشاره می‌کنیم.
- حس معنا و هویت را در زندگی فرد ایجاد می‌کند.
- نیاز به صمیمیت زوج‌ها را برآورده می‌کند و پیوندهای عاطفی آنها را تقویت می‌کند.
- نتایج سلامت جسمانی همسران را بهبود می‌بخشد، مانند کاهش فشارخون، کاهش خطر ابتلا به بیماری قلبی – عروقی، و طول عمر بیشتر.
- پریشانی روان‌شناختی و افسردگی همسران و فرزندان آنها را کاهش می‌دهد.
- باعث افزایش شادی و رضایت همسران و فرزندان آنها می‌شود.
- باعث تقویت تعهد و وفاداری همسران به یکدیگر و ازدواجشان می‌شود.
- مهارت‌های ارتباطی و حل مسئله همسران و همچنین فرزندانشان را افزایش می‌دهد.
- الگوی مثبتی را برای کودکان پرورش می‌دهد که باعث می‌شود یاد بگیرند چگونه روابط سالم و رضایت‌بخشی در زندگی خود ایجاد کنند.
عوامل تهدیدکننده رضایت زناشویی
رضایت زناشویی می‌تواند مختل شود. این اتفاق می‌تواند به‌صورت ناگهانی رخ دهد و یا به‌مرور پدید آید. شناسایی عوامل تهدیدکننده رضایت زناشویی برای پیشگیری از مختل‌شدن آن و یا بهبودش تأثیرگذار است. برخی از عوامل احتمالی که می‌توانند رضایت زناشویی را کاهش دهند عبارت‌اند از:
- روان‌رنجوری، افسردگی، اضطراب، جنسیت اجتماعی نامحدود یا پرخاشگری با ویژگی
- عزت‌نفس پایین یا عدم شفقت به خود
- مشکلات مالی یا استرس و تنش اقتصادی
- بدبینی یا عاطفه منفی
- خیانت و عدم تعهد
- مقایسه‌کردن همسر و زندگی زناشویی با دیگران یا انتظارات غیرواقعی
- عدم ارتباط یا صمیمیت
- اولویت‌دادن فردیت و استقلال فردی بر رابطه و با هم بودن
- داشتن فرزند یا استرس والدین
این عوامل نشان‌دهنده برخی از عوامل رایجی هستند که ممکن است در نارضایتی زناشویی نقش داشته باشند و عوامل دیگری نیز ممکن است در نارضایتی زناشویی نقش داشته باشد. زوج‌های مختلف ممکن است چالش‌ها و راهبردهای مقابله‌ای متفاوتی برای حل مسائل در ازدواج خود داشته باشند.
عوامل بهبوددهنده رضایت زناشویی
باتوجه‌به اهمیت بالای رضایت زناشویی این سؤال ایجاد می‌شود که چگونه می‌توانیم آن را بهبود بخشیم و یا از صدمه دیدن آن جلوگیری کنیم. در زیر به برخی از عوامل بهبود بخش رضایت زناشویی به شکل مختصر اشاره می‌کنیم. البته این عوامل تنها بخشی از موارد مؤثر بر رضایت زناشویی هستند و زوج‌های مختلف می‌توانند راهبردها و ترجیحات شخصی داشته باشند.
- خبرهای خوب را جشن بگیرید و احساسات مثبت را به اشتراک بگذارید.
- سعی کنید تعاملات مثبت و رضایت‌بخش شما پنج برابر تعاملات منفی باشد.
- نزدیک خانواده و دوستانی باشید که از ازدواج شما حمایت می‌کنند.
- انتظار غیرواقع‌بینانه و بیش از حد نداشته باشید که همسرتان شما را خوشحال کند، بلکه منابع متنوعی برای رضایت و خوشحالی پیدا کنید.
- رابطه جنسی و صمیمیت فیزیکی بیشتری داشته باشید.
- با امتحان چیزهای جدید با هم به رابطه خود هیجان بیفزایید.
- ارتباطات خود را مهربانانه کنید و تعداد رفتارهای محافظت‌کننده از رابطه و رفتارهای متفکرانه‌ای را که به رابطه کمک می‌کنید افزایش دهید.
- برای همسرتان ارزش قائل شوید و از خصوصیات و اعمال او ابراز قدردانی کنید.
- زوج‌درمانی و مشاوره ازدواج را برای تقویت پیوندهای عاطفی و بهبود رضایت کلی از رابطه در نظر بگیرید.
نقش زوج درمانگر و روان‌درمانگر در رضایت زناشویی
زوج‌درمانی یا روان‌درمانی نوعی کمک حرفه‌ای است که می‌تواند به شما و همسرتان در بهبود رابطه کمک کند. اگر مشکلاتی در رابطه دارید، مانند درگیری‌های مکرر، مشکلات ارتباطی، فاصله عاطفی، مسائل جنسی یا خیانت، می‌توانید برای کمک به بازسازی رابطه خود به دنبال زوج‌درمانی باشید. زوج‌درمانی می‌تواند به رضایت از رابطه، بخشش، حل مسئله و رفع نیازها و احساسات کمک کند. به گفته مولر، درمان متمرکز بر هیجان (EFT) به‌ویژه از پشتیبانی تحقیقاتی قوی در طیف گسترده‌ای از مسائل زناشویی برخوردار است.
زوج‌درمانی همچنین می‌تواند به شما و همسرتان کمک کند تا با رویدادهای استرس‌زا زندگی مانند مشکلات مالی، استرس والدشدن، بیماری یا ازدست‌دادن عزیزان و یا اموال باارزش مادی و معنوی کنار بیایید. زوج‌درمانی همچنین می‌تواند به شما کمک کند صمیمیت، اعتماد و تعهد را در رابطه خود تقویت کنید. البته زوج‌درمانی یک راه‌حل سریع و جادویی نیست. این امر مستلزم تعهد و تلاش هر دو طرف برای ایجاد تغییرات مثبت در رابطه خود است. همچنین نیاز به راهنمایی یک درمانگر ماهر و شایسته دارد که بتواند درمان را با نیازها و اهداف خاص هر زوج تنظیم کند.
سنجش رضایت زناشویی
رضایت زناشویی را می‌توان با استفاده از ابزارهای خود – گزارشی مختلف اندازه‌گیری کرد. این ابزارها از افراد می‌خواهد میزان رضایت خود را از جنبه‌های مختلف ازدواجشان مانند ارتباطات، محبت، تعارض، نقش‌ها و شادی کلی ارزیابی کنند. برخی از پرسش‌نامه‌های چندبعدی و تک‌بعدی رایج برای سنجش رضایت زناشویی عبارت‌اند از:
- آزمون سازگاری زناشویی لاک والاس (LWMAT): که میزان توافق، انسجام، ابراز محبت و رضایت در ازدواج را ارزیابی می‌کند.
- مقیاس تنظیم دوتایی (DAS): که کیفیت و ثبات رابطه زوجی را از طریق بررسی اجماع، رضایت، انسجام، و ابراز محبت ارزیابی می‌کند.
- پرسش‌نامه رضایت زناشویی (MSI): که ابعاد مختلف پریشانی زناشویی، مانند ارتباط عاطفی، حل مسئله، زمان با هم بودن، اختلاف‌نظر در مورد مسائل مالی، نارضایتی جنسی، جهت‌گیری نقش، سابقه پریشانی خانوادگی و پریشانی کلی را ارزیابی می‌کند.
- مقیاس رضایت زناشویی کانزاس (KMSS): که رضایت کلی را از همسر، ازدواج و رابطه می‌سنجد.
- شاخص کیفیت ازدواج (QMI): که رضایت زناشویی کلی و میزان تلقی‌کردن همسر را به‌عنوان یک دوست و محرم می‌سنجد.