نقش تاب‌آوری در کاهش تعارضات زناشویی زوجین
ازدواج یکی از مهم‌ترین اتفاقاتی است که در زندگی هر فردی رخ می‌دهد. انتخاب یک نفر به‌عنوان شریک زندگی، یکی از حساس‌ترین تصمیم‌هایی است که هر شخصی در طول زندگی‌اش می‌گیرد. فردی که به‌عنوان همسر انتخاب می‌شود، تاثیر بسزایی بر سبک زندگی، شکوفایی و رشد اشخاص دارد. زندگی زناشویی یکی از جهانی‌ترین نهادهای بشری است که دو نفر با نیازها، استعدادها و توانایی مختلف آن را تشکیل داده‌اند.
صمیمی‌ترین شکل ازدواج، این است که هیچ عاملی جز مرگ، نتواند پیوند زناشویی را از هم بپاشد و میان زن و شوهر جدایی بیفکند. اما دنیای امروز که دنیایی مضطرب و پریشان است، علی‌رغم پیشرفت‌های حیرت‌انگیز علمی و صنعتی، در زمینه‌ی مسائل خانواده همچنان با مشکلات بزرگی روبروست و این مشکلات، موجب تعارضات میان زوجین می‌شود. تعارض زناشویی ناشی از ناهماهنگی زن و شوهر در نوع نیازها و روش ارضای آنها، اختلاف در خواسته‌ها، خودمحوری و رفتار غیر مسئولانه نسبت به ارتباط زناشویی و ازدواج است. در واقع تعارض زمانی به وجود می‌آید که زوجین به دلیل عدم همکاری در گرفتن تصمیمات مشترک، درجات مختلفی از عدم استقلال و همبستگی را نشان می‌دهند. این تفاوت‌ها را می‌توان از تعارض خفیف تا تعارض کامل طبقه‌بندی کرد.
ازدواج یك تعهد طولانی بین زن و مرد است. ضروری است که هر دو طرف، از زندگی زناشویی راضی و خوشحال باشند، اما به دلیل ماهیت روابط متقابل همسران و شخصیت منحصربه‌فردی که هر یك از زوجین دارند، نمی‌تواند یا نمی‌خواهد مسائل را دقیقا به همان شیوهای که فرد دیگری می‌بیند، ببیند. بنابراین احتمال بروز دیدگاه‌ها و خواسته‌های متضاد وجود دارد و بدیهی است که درنتیجه‌ی آن، اختلاف دیدگاه روی دهد یا نیازها برآورده نشوند. در چنین وضعیتی همسران نسبت به یکدیگر احساس خشم، ناامیدی و ناخشنودی می‌کنند و تعارضات رخ می‌دهد. با توجه به ماهیت رابطه‌ی زوجین، پدید آمدن اختلاف و تعارض در رابطه‌ی زناشویی طبیعی است.
امروزه عوامل ایجاد کننده‌ی تعارضات زناشویی یك موضوع بسیار مهم می‌باشد. بسیاری از روانشناسان وقوع تعارض بین زن و مرد را وابسته به منابع قدرت آنها و نیز استرس‌هایی که در طول زندگی‌شان رخ می‌دهد نسبت می‌دهند؛ منابع قدرت شامل وضعیت اشتغال زن و مرد، شبکه‌ی روابط اجتماعی هرکدام از آنها، مشکلات جنسی، میزان درآمد و میزان تحصیلات است. وقایع استرس‌آور زندگی خانوادگی می‌تواند مثبت یا منفی باشد؛ وقایع منفی، مثل بیکاری و از دست دادن شغل، ورشکستگی و مسائل مالی، بیماری‌ها و نظایر آن ممکن است تعارض‌هایی را در خانواده‌ها به وجود آورد. اگر همسران روش سازنده‌ای را براي مقابله با این تعارضات به کار نگيرند، ممکن است منجر به طلاق هيجانی و نهایتا طلاق قانونی شود. بنابراین، تعارض واقعيتی است که در همه زندگی‌ها وجود دارد. اینکه زوجين چگونه با تعارض مقابله می‌کنند به توانایی آنها براي برقراري رابطه، به‌عنوان زوج بستگی دارد.
«تاب‌آوري» در روانشناسی و زوج‌درمانی، به‌عنوان یکی از راهکارهای تاثیرگذار بر روابط همسران جایگاه ارزشمندی دارد. تاب‌آوری، نوعی حالت قابل توسعه در فرد بوده، که براساس آن قادر است در رویارویی با ناکامی‌ها، مصیبت‌ها و تعارضات زندگی، و حتی رویدادهاي مثبت، پیشرفت‌ها و پذیرش مسئولیت‌ها به تلاش بیشتر ادامه دهد و براي دستیابی به موفقیت از پاي ننشیند. برخی افراد با تاب‌آوری بالا، پس از روبرو شدن با بحران‌های زندگی، دوباره به سطح نرمال عملکرد خود باز می‌گردند، در حالی‌که برخی دیگر، پس از مواجهه با ناکامی‌ها، شکست‌ها و دشواری‌ها نسبت به گذشته رشد پیدا می‌کنند.
همسرانی که بالاتری دارند، درجه‌هایی از سلامت روان و استقلال فردی را دارا هستند. این زوجین وقتی از محیط و شریک زندگی‌شان انتقاد دارند، قادر هستند که نظراتشان را به دیگران انتقال دهند. آنها احساسات خوبی نسبت به شریک زندگی و اطرافیان خود دارند، به توانایی‌هایشان باور دارند و می‌توانند شرایط را کنترل کنند. آنها در شرایط بحرانی و بروز مشکلات می‌توانند هیجانات خود را مدیریت کنند و مراقب هستند تکانه‌های عصبی فرمان زندگی‌شان را به دست نگیرد. افراد با تاب‌آوری بالا با تکیه بر اندیشه و بهره‌گیری از تجربه‌ی خود و دیگران، بهترین و کم‌هزینه‌ترین راه را برای خروج از بحران پیدا می‌کنند.
راه‌های افزایش تاب‌آوری زوجین
یکدیگر را سرزنش نکنید
فراموش نکنید که اگر یکی از شما دچار مشکلی شده است، هر دوی شما در آن مشکل شریک هستید و به دنبال مقصر نگردید. در این شرایط با یکدیگر همکاری کنید و با یافتن و به کارگیری راه‌حل، سعی در حل مسئله کنید.
همدرد و همدل باشید
با درک و شناخت احساسات و انتظارات یکدیگر به ارتقای تاب‌آوری هم کمک کنید. به همسر خود اجازه دهید زمانی را در تنهایی سپری کند. به احساس ناراحتی، نیازها و حریم شخصی‌اش احترام بگذارید.
مخالفت خود را با شیوهای مناسب بیان کنید
تاب‌آوری زوجین در صورتی به دست می‌آید که بتوانید اختلاف‌نظرها را تحمل کنید و به جای فرار از آنها یاد بگیرید که چگونه یک اختلاف سالم داشته باشید.
نقش تاب‌آوری در زندگی زناشویی
- زوجینی که در زندگی زناشویی خود تاب‌آوری بالایی دارند، در حل مشکلات چاره‌ساز و منعطف هستند. آنها به‌سرعت خود را با شرایط و تغییرات زندگی وفق می‌دهند و بعد از برطرف شدن بحران‌ها و عوامل فشارزا به حالت بهبود بازمیگردند.
- بحران‌ها براي همه‌ی خانواده‌ها ممکن است پيش بياید ولی خانواده‌هایی که تاب‌آوری بالایی دارند، به‌درستی با آن برخورد می‌کنند؛ همدیگر را مقصر نمی‌دانند و در عوض سعی می‌کنند خانواده را از بحران نجات دهند یا از همدیگر کمک بخواهند.
- افراد با تاب‌آوری بالا، توان اجتماعی بیشتری در مواجهه با مشکلات دارند.
- این افراد بهتر می‌توانند بر مشکلاتشان غلبه کنند و در نتیجه اجازه نمی‌دهند تعارض و اختلافات آنها به سطوح بالا برسد.
- با افزایش سطوح تاب‌آوری در زوجین می‌توان افسردگی، اضطراب، خشونت و درگیری ناشی از تعارضات زناشویی را کاهش داد. افزایش تاب‌آوری، بهبود کیفیت زندگی و کاهش دلزدگی زناشویی را در پی خواهد داشت.
سخن آخر
با برگزاری دوره‌های افزایش تاب‌آوری، می‌توان به همسران آموزش داد که گرفتار تعارضات زناشویی نشوند، باورها و عقاید و فرضیه‌هاي اشتباه خود را در زندگی زناشویی بشناسند و آنها را تغییر دهند. انسان‌ها می‌توانند با تربیت کردن و نظم بخشیدن افکارشان، زندگی را مملو از صمیمت و آرامش، و به لحاظ هیجانی رضایت‌بخش نمایند. همچنین مراجعه به روانشناس ماهر، می‌تواند به زوج‌ها و خانواده‌ها کمک کند تا با آگاهی یافتن از نقاط ضعف خود دریابند که مشکلاتشان منحصربه‌فرد نيست و می‌توانند با استفاده از تمرینات کاربردي به مهارت‌هایی در جهت کسب رابطه‌ی بهتر و حل تعارضات، کنترل افکار و تعادل بيشتر در زندگی دست یابند.
نویسنده: فائزه پرداختی